Derogatie is in het algemeen een term uit het recht om de buitenwerkingstelling van een rechtsnorm, het opheffen van wetten of verordeningen te beschrijven.
In het bijzonder en vaak gebruikt in de zin van toestemming van de Europese Unie om op een bepaalde wijze van een algemeen vastgestelde norm te mogen afwijken.
Zo kan de Europese Commissie bijvoorbeeld toestemming geven om van de vastgestelde norm voor het gebruik van stikstof (begin 2013 170 kg per hectare) af te wijken; Nederlandse boeren mogen onder bepaalde voorwaarden tot 250 kg gaan.